ನಕಲಿ ವಿಮರ್ಶೆಗಳ ಅಸಲಿಯತ್ತು!!

ವಾರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಕುಟುಂಬದೊಡನೆ ಅಥವಾ ಸಂಗಾತಿಯೊಡನೆ ಸುಸಜ್ಜಿತ ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟೊ೦ದರಲ್ಲಿ ನೆಚ್ಚಿನ ವ್ಯಂಜನಗಳ ಸವಿಯನ್ನು ಆಸ್ವಾದಿಸಲು  ಹೋಗುವ ತಯಾರಿಯಲ್ಲಿದ್ದು, ಅಸಲಿನಲ್ಲಿ ಅಂತರಜಾಲದಲ್ಲಿ ವಿಮರ್ಶೆಗಳನ್ನು (ರೀವ್ಹಿವ್) ನೋಡಿ ಕಾಯ್ದಿರಿಸಿದ ಇಂತಹ ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್  ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲೇ ಇಲ್ಲದ್ದು ನಿಮಗೆ ತಿಳಿದರೆ ಏನು ಮಾಡುವಿರಿ? ಹೀಗಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಎಂದು ಹುಬ್ಬೇರಿಸಬೇಡಿ.

ಸಮೀಕ್ಷೆಯೊಂದರ ಅಂಕಿ ಅಂಶಗಳ ಪ್ರಕಾರ ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ 97% ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಜನರು, ಯಾವುದೇ ವಸ್ತುವನ್ನು ಖರೀದಿಸುವಾಗಾಗಲಿ, ಹೊಟೇಲ್ ಮುಂಗಡ ಕಾಯ್ದಿರಿಸುವಾಗಾಗಲಿ, ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್’ಗೆ ಊಟಕ್ಕೆ ಹೋಗುವಗಾಗಲಿ ಹಾಗೂ ವಾಹನ ಖರೀದಿಸುವಾಗಾಗಲಿ ಆನ್ ಲೈನ್ ವಿಮರ್ಶೆಗಳನ್ನು (ರಿವ್ಹೀವ್’ಗಳನ್ನು) ಓದಿಯೇ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತಾರೆ.  ಈ ರಿವ್ಹೀವ್’ಗಳನ್ನು ಓದಿ ನಾವು ಖರೀದಿಸುವ ಉತ್ಪನ್ನದ ವಿಶ್ವಾಸರ್ಹತೆ, ಗುಣಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ಭರವಸೆಯ ಕುರಿತು ಅಮೂಲ್ಯ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕಲೆಹಾಕಿ ನಂತರ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ಈ ಕುತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಮೋಸಗಾರಿಕೆಯ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಹಕರ ನಂಬಿಕೆಗೆ ಪಾತ್ರವಾದ ಆನ್ ಲೈನ್ ರಿವ್ಹೀವ್’ಗಳಲ್ಲೂ ಫೇಕ್ ರಿವ್ಹೀವ್’ಗಳ  ಕಲಬೆರಕೆಯ ಕುಚೋದ್ಯ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿದೆ.  ಬಹಳಷ್ಟು ಕಂಪನಿಗಳು ಇಂತಹ ಫೇಕ್ ರಿವ್ಹೀವ್’ಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಗ್ರಾಹಕರ ಭರವಸೆಯೊಂದಿಗೆ  ಚೆಲ್ಲಾಟವಾಡಿ  ತಮ್ಮ ಬೊಕ್ಕಸ ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆ.  ಹೇಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಈ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಫೇಕ್ ನ್ಯೂಸ್’ನ ಹಾವಳಿ ಚತುರ್ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ಪಸರಿಸಿದೆಯೋ, ಅದೇ ರೀತಿ ಫೇಕ್ ರಿವ್ಹೀವ್’ಗಳ ಹಾವಳಿಯೂ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಸದ್ದಿಲ್ಲದೇ ಮನೆ ಮಾಡಿದೆ.

ಗ್ಲೋಬಲ್ ಇನ್ಫರ್ಮೇಷನ್ ಮೇಜರ್ಮೆಂಟ್ ಕಂಪನಿ ನೀಲ್ಸನ್’ನ ಅಂಕಿ ಅಂಶಗಳ ಪ್ರಕಾರ ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ 68% ಜನರು ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿ ಆನ್ ಲೈನ್ ರಿವ್ಹೀವ್’ಗಳನ್ನು ನಂಬುತ್ತಾರೆ! ಅದೇ ರೀತಿ ಏಶೀಯ ಪೆಸಿಫಿಕ್’ನಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿ ನಬುವವರ ಸಂಖ್ಯೆ 70% ಮೀರಿದೆ. ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಪ್ರಕಟಿತ  ಏಶೀಯ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಫ್ರಾಡ್ ಇನ್ಸೈಟ್ಸ್ ರಿಪೋರ್ಟ್’ನಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದಂತೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಎರಡನೆಯ ವ್ಯಕ್ತಿ  ಫೇಕ್ ಆನ್ ಲೈನ್ ರಿವ್ಹೀವ್’ಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಯಾವುದಾದರೊಂದು ರೀತಿಯ ಅಂತರ್ಜಾಲದ ಆನ್ ಲೈನ್ ಮೋಸಗಾರಿಕೆಗೆ ಬಲಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಡಿಜಿಟಲ್ ಮೋಸಗಾರಿಕೆಗೆ ತುತ್ತಾದ ಏಶೀಯ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ  ಇಂಡೋನೇಷಿಯಾದ ತರುವಾಯ  ಭಾರತ ದ್ವಿತಿಯ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ. 

ಅಂತರಜಾಲದ ಕರಾಳ ಮುಖವೆಂಬಂತೆ ಯಾವುದೇ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸೇವೆಯ ಕುರಿತು ಒಳ್ಳೆಯ ಅಥವಾ ಕೆಟ್ಟ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಮೂಡಿಸುವ ರೀವ್ಹಿವ್’ಗಳನ್ನು ಬರೆಯುವ ಸಲುವಾಗಿಯೇ ಕೆಲ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿವೆ. ಫೇಕ್  ರೀವ್ಹಿವ್ ಬರೆಯುವ ಷಾರ್ಪ್ ಶೂಟರ್’ಗಳನ್ನು ಗುತ್ತಿಗೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನೇಮಿಸಿ ಅವರಿಗೆ ಹಣ ಅಥವಾ ಉಡುಗರೆಗಳನ್ನು ತಲುಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಗೋಲ್’ಮಾಲ್ ಅರಿಯದ ಮುಗ್ಧ ಗ್ರಾಹಕರ ನಂಬಿಕೆಗೆ ದ್ರೋಹಬಗೆಯಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಕಂಪನಿಗಳ  ವೆಬ್ಸೈಟ್’ಗಳೂ ಈ ರೀತಿಯ ಫೇಕ್ ರೀವ್ಹಿವ್’ಗಳಿ೦ದ ಹೊರತಾಗಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ಇದರಲ್ಲಿ ಕಂಪನಿಯ ಕೈವಾಡದ ಇರದೇ, ಈ ವೆಬ್ಸೈಟ್’ಗಳ ಮುಖಾಂತರ  ತಮ್ಮ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಮಾರುವ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳ (ವೆಂಡರ್’ಗಳ) ಕುಕೃತ್ಯವಿದಾಗಿರಬಹುದು.

ಈ ಫೇಕ್  ರೀವ್ಹಿವ್’ಗಳ ಕಾಳ ಧಂದೆಯನ್ನು ಬೆತ್ತಲು ಮಾಡಿದ್ದು ವೂಬಾ ಬಟ್ಲರ್ ಎಂಬ ವ್ಯಕ್ತಿ.  ವೂಬಾ ಬಟ್ಲರ್ ಒಬ್ಬ ಫ್ರೀಲಾನ್ಸ್(ಸ್ವತಂತ್ರ) ಲೇಖಕ. ಈತ ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಜಾಲತಾಣ ಟ್ರಿಪ್ ಎಡ್ವೈಸರ್’ನಲ್ಲಿ ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್’ಗಳಿಗೆ ಫೇಕ್  ರೀವ್ಹಿವ್ ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದ! ಈ ಅನೈತಿಕ ಮೋಸಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಬಯಲಿಗೆಳೆಯಲು ಬಟ್ಲರ್ ಅನುಸರಿಸಿದ ವಿಧಾನವು ವಿಚಿತ್ರವಾದದ್ದು, ವಾಸ್ತವಿಕವಾಗಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲೇ ಇಲ್ಲದ ನಕಲಿ ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟೊ೦ದನ್ನು ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ತೇಲಿ ಬಿಟ್ಟ. ಬಟ್ಲರ್ ತನ್ನದೇ ಮನೆಯ ವಿಳಾಸವನ್ನು ಬಳಸಿ “ದಿ ಶೆಡ್ ಐಟ್ ಡಲ್ವಿಚ್” ಎಂಬ ಫರ್ಜಿ ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ. ತರುವಾಯ ಈತ ತನ್ನ ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ವೆಬ್ಸೈಟ್ ಸೃಷ್ಟಿಸಿ, ಅದರಲ್ಲಿ ಬಾಯಲ್ಲಿ ನೀರು ಬರಿಸುವ ಅನೇಕ ಭಕ್ಷ ಭೋಜ್ಯಗಳ ನಕಲಿ ಫೋಟೋಗಳನ್ನು ಅಪ್ಲೋಡ್ ಮಾಡಿದ. ಈ  ವೆಬ್ಸೈಟ್’ನಲ್ಲಿ ತಥಾಕಥಿತ ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್’ನ ವೈಶಿಷ್ಟಗಳ ಕುರಿತು ಪ್ರಶಂಸಿಸುತ್ತಾ, ಗ್ರಾಹಕರ ಮೂಡ್’ಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಭೋಜನ/ಆಹಾರ ದೊರೆಯುವದೆಂದು ಬರೆಯಲಾಯಿತು. ಆಮೇಲೆ ಬಟ್ಲರ್ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲೇ ಇಲ್ಲದ ಈ ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್’ನ್ನು  ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ನೆಚ್ಚಿನ ಜಾಲತಾಣ ಟ್ರಿಪ್ ಎಡ್ವೈಸರ್’ನಲ್ಲಿ ತನ್ನದೇ ಫೋನ್ ನಂಬರ್ ನೀಡಿ ನೋಂದಾಯಿಸಿದ. ಕೆಲ ದಿನಗಳ ತರುವಾಯ ಟ್ರಿಪ್ ಎಡ್ವೈಸರ್ ತನ್ನ ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್’ಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ಮುಂದೆ ಬಟ್ಲರ್ ತನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತರ ನೆರವಿನಿಂದ ಈ ಫರ್ಜಿ ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್’ನ  ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳ  ಕುರಿತು ಫೇಕ್ (ಖೊಟ್ಟಿ) ರೀವ್ಹಿವ್’ಗಳನ್ನು ಬರೆಸಿದ. ಈ ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್’ನ ವೆಬ್ಸೈಟ್’ನಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ‘ಮುಂಗಡವಾಗಿ ಕಾಯ್ದಿರಿಸಿದ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಮತ್ತು ಬುಕಿಂಗ್ ಕೇವಲ ಫೋನ ಮುಖಾಂತರವಷ್ಟೆ’ ಎಂದು ಬರೆಸಲಾಗಿತ್ತು. ಸುರುವಾತಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಟ್ರಿಪ್ ಎಡ್ವೈಸರ್’ನ ರ್ಯಾಂಕಿಂಗ್’ನಲ್ಲಿ 18190  ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದ  ಈ ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್ ಖೊಟ್ಟಿ ರೀವ್ಹಿವ್’ಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ನೋಡು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆ 30ನೇ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಲಗ್ಗೆ ಇಟ್ಟಿತು. ಗ್ರಾಹಕರು ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್ ಬುಕ್ಕಿಂಗ್’ಗೆ ಫೋನ್ ಮಾಡಿದಾಗ ಪ್ರತಿ ಬಾರಿ ಅವರನ್ನು (ವೇಟಿಂಗ್ ಲಿಸ್ಟ್) ಪ್ರತೀಕ್ಷಾ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಜನರಿಗೆ ಸಂಶಯ ಬಾರದಿರಲೆಂದು  ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಫೇಕ್ ರೀವ್ಹಿವ್’ಗಳ ಮುಖಾಂತರ “ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಎರಡು ವಾರಗಳ ಪ್ರತೀಕ್ಷೆಯ ನಂತರ   ನಮ್ಮ  ಭಾಗ್ಯದ ಬಾಗಿಲು ತೆರೆದು ಇಂತಹ ಅದ್ಭುತ ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್’ನಲ್ಲಿ ಊಟಮಾಡುವ ಸೌಭಾಗ್ಯ ಒದಗಿ ಬಂತು” ಎಂಬಿತ್ಯಾದಿ ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಬರೆಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ರೀತಿಯ ಆಕರ್ಷಣೀಯ (ಫೇಕ್) ರೀವ್ಹಿವ್’ಗಳನ್ನು ಓದಿ ಈ ಫರ್ಜಿ ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್ ಕುರಿತು ಜನರ  ಕುತೂಹಲ/ಉತ್ಸಾಹ ಇಮ್ಮಡಿಯಾಗಿತ್ತು! ಬಹುಶಃ ಲಂಡನ್’ನಲ್ಲಿ ಹೊಸದೊಂದು ರೇಸ್ಟೋರೆಂಟ್ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿದ್ದು, ಅದು ಯಾವಾಗಲೂ ತುಂಬಿ ತುಳುಕುತಿದ್ದು, ಮುಂಗಡವಾಗಿ ಬುಕಿಂಗ್ ಮಾಡಿ ಕನಿಷ್ಠ ಪಕ್ಷ ಎರಡರಿಂದ ಮೂರು ವಾರ ತಮ್ಮ ಸರದಿಗಾಗಿ ಕಾಯಬೇಕೆಂದು ಜನ ನಂಬಲಾರಂಭಿಸಿದ್ದರು! ವಿಚಿತ್ರವೆಂದರೆ ಅಸಲಿಗೆ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲೇ ಇಲ್ಲದ ಅಸಲಿ ಅತಿಥಿಗಳ ಈ ನಕಲಿ ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್ ಟ್ರಿಪ್ ಎಡ್ವೈಸರ್’ನಲ್ಲಿ  ನೊಂದಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಕೇವಲ ಏಳು ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಲಂಡನ್’ನ ನಂಬರ-1 ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್ ಆಗಿತ್ತು!    

ಟಿ.ವಿ.  ಚಾನಲ್’ಗಳು ಸಾಲು ಸಾಲಾಗಿ  ಫೇಕ್ ರೀವ್ಹಿವ್’ಗಳ ಕಾಳ ಸಂತೆಯ ಕುರಿತು ವೂಬಾ ಬಟ್ಲರ್’ರನ್ನು ಸಂದರ್ಶಿಸಿ, ವಿಖ್ಯಾತ ಈ-ಕಾಮರ್ಸ್ ವೆಬ್ಸೈಟ್’ಗಳ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಕೋರಿದವು. ಆದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಇನ್ನೂ ತೃಪ್ತಿದಾಯಕ ಉತ್ತರಗಳು ದೊರಕಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾದರೆ ಈ ಫೇಕ್ ರೀವ್ಹಿವ್’ಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವದು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವಾ? ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ ಫೇಕ್ ರೀವ್ಹಿವ್ ಬರೆಯುವವರು ತಮ್ಮ ಕುರಿತಾದ ಸ್ಪಷ್ಟ ವಿವರಗಳನ್ನು ನೀಡಿರುವದಿಲ್ಲ, ಈ ರೀತಿ ಫೇಕ್ ರೀವ್ಹಿವ್ ಬರೆಯುವರ ರೀವ್ಹಿವ್’ಗಳು ಸಮತೋಲಿತವಾಗಿರದೇ ವಿವೇಕರಹಿತ,ವೈಪರೀತ್ಯದಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಇಂಥವರು ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸದೇ, ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್’ನ ಸ್ವಾದವನ್ನು ಅನುಭವಿಸದೇ ರೀವ್ಹಿವ್ ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ ಹಾಗೂ ಇವರಿಗೆ ಉತ್ಪನ್ನವೊಂದನ್ನು ಒಳ್ಳೆಯ ಅಥವಾ ಕೆಟ್ಟ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಂಬಿಸಲೆಂದೆ ಹಣ ದೊರೆಯುವದು. ಹಾಗಾಗಿ ಇವರ ರೀವ್ಹಿವ್’ಗಳು ವಸ್ತುನಿಷ್ಟವಾಗಿರುವದಿಲ್ಲ.ಯಾವುದೇ ಒಂದು ಉತ್ಪನ್ನದ ಕುರಿತು ಒಮ್ಮಿಲೆ  ಅನೇಕ ರೀವ್ಹಿವ್’ಗಳು ಕಂಡುಬಂದಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಕುರಿತು ಕೂಲಂಕುಷವಾಗಿ ವಿಚಾರಿಸಿಯೇ ಖರೀದಿಸುವದು ಒಳಿತು. ಫೇಕ್ ರೀವ್ಹಿವ್’ಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ನಿಕೃಷ್ಟ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಟ್ರೆಂಡ್ ಆಗಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಫೇಕ್ ರೀವ್ಹಿವ್’ಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ಪನ್ನದ ಕುರಿತು ಕನಿಷ್ಠ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಪ್ರಡಕ್ಟ್’ನ ನ್ಯೂನತೆ ಅಥವಾ ಉತ್ಕೃಷ್ಟತೆಯ  ವಿವರಗಳು ಲಭ್ಯವಿರುವದಿಲ್ಲ. ಈ ರೀತಿಯ ರೀವ್ಹಿವ್’ಗಳು ಯಾವುದೇ ಉತ್ಪನ್ನಕ್ಕೂ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ನೈಜವಾಗಿ ಪ್ರಡಕ್ಟ್’ನ್ನು ಬಳಸಿ, ಅನುಭವಿಸಿ ಬರೆದಂತೆ ಭಾಸವಾಗುವದಿಲ್ಲ. ಫೇಕ್ ರೀವ್ಹಿವ್ ಬರೆಯುವವರು ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ಸಣ್ಣ ವಾಕ್ಯಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಮಾನಸಿಕ ತಜ್ಞರು ಹೇಳುವಂತೆ ಸತ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಸುಳ್ಳು ಹೇಳುವಾಗ ಅಥವಾ ಬರೆಯುವಾಗ ಜಾಸ್ತಿ ತಲೆ ಕೆಡಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಫೇಕ್ ರೀವ್ಹಿವ್’ರಗಳು ಬಳುಸುವ ಶಬ್ದಾವಳಿ ಮೇಲೆ ಸುಳ್ಳಿನ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದು.  ಫೇಕ್ ರೀವ್ಹಿವ್ ಬರೆಯುವವರ ವಾಕ್ಯಗಳು  ವ್ಯಾಕರಣ ಬದ್ಧವಾಗಿರುವದಿಲ್ಲ.

ಫೇಕ್ ರೀವ್ಹಿವ್’ಗಳಾಗಲಿ, ಫೇಕ್ ನ್ಯೂಸ್ ಆಗಲಿ ಜನರ ಭರವಸೆಗೆ ಭಂಗ ತರುವ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಇವುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವದು ಅಷ್ಟು ಸುಲಭವಲ್ಲ. ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಮೊದಲ ದಿನವೇ ಮೊಬೈಲ್ ಅಥವಾ ಟಿ.ವಿ. ಯೊಂದರ ಕುರಿತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ರೀವ್ಹಿವ್’ಗಳ ಮಹಾಪೂರ ಉಕ್ಕಿ ಬಂದರೆ, ಹಣದಾಸೆಗೆ ಗುತ್ತಿಗೆ ರೀವ್ಹಿವ್’ರಗಳು ಬಳಸದೆ ಬರೆದ ರೀವ್ಹಿವ್ ಅಲ್ಲದೇ ಮತ್ತೆನ್ನೇನು ಆಗಿರಲು ಸಾಧ್ಯ? ಹೇಳಿದ್ದು, ಕೇಳಿದ್ದು ಸುಳ್ಳಿದ್ದರೂ ಇರಬಹುದು, ನಾವು ಇಂತಹ ಫೇಕ್ ರೀವ್ಹಿವ್’ಗಳ ನಯವಂಚನೆಗೆ ಒಳಗಾಗದೆ  ಸತರ್ಕರಾಗಿ, ನಿಧಾನಿಸಿ  ಯೋಚಿಸಿ  ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.   

ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಅಳಿಸುವದು ಸಾಧ್ಯವೆ? (ನೆನಪಿನ ದೋಣಿಯಲಿ-ಕಹಿ ನೆನಪುಗಳ ಅಳಿಸುವ ಪರಿ ಇಲ್ಲಿ)

ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ  ಕೆಲ ಚೆಲುವಾದ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಆನ್’ಲೈನ್ ಮೂಲಕ  ಆರ್ಡರ್ ಮಾಡಿ, ಕರಾಳ ನೆನಪುಗಳ ಅಳಿಸುವಿಕೆಗೆ ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಕಾಲ್’ಸೆಂಟರ್’ಗೆ ಕಾಲ್ ಮಾಡಿ, ಅಲ್ಲಿಂದ ತಜ್ಞರು ನಮ್ಮ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಬಂದು ಬೇಡವಾದ ಭೀತಿ ಹುಟ್ಟಿಸುವ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಅಳಿಸಿ ನಮ್ಮ ಮೆದುಳಿನ ಕಸಗೂಡಿಸಿ, ನೆನಪುಗಳೊಂದಿಗೆ ಆಟವಾಡುವ   ವಿಸ್ಮಯಕಾರಿ ಸಂಗತಿಗಳು ಸಾಧ್ಯವಾಗಬಹುದೆ? ಈ ಕುರಿತು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಹಲ್ವು ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.

ನೆನಪುಗಳು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಜೀವನದ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಭಾಗವಾಗಿವೆ, ಸುಂದರ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಮೆಲುಕುಹಾಕುತ್ತಾ ಇಡೀ ಜೀವನವನ್ನು ಕಳೆಯವುದು ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಅಪೇಕ್ಷೆ. ಅದೇ ಬೆಂಬಿಡದ ಭೂತದಂತಿರುವ  ಮನದಾಳದಲ್ಲಿ  ಕೊರೆಯುತ್ತ, ಪುಟ್ಟ ಹೃದಯಕ್ಕೆ ಘಾಸಿಮಾಡುವ    ಯಾತನಾಮಯ ನೆನಪುಗಳು ನಮ್ಮ ಜೀವ ಹಿಂಡುತ್ತವೆ. ಕೆಲ ಕಹಿ/ ಅಹಿತಕರ ನೆನಪುಗಳ ಪೀಡೆಯಂತೂ ಅಸಹನೀಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇಂತಹ  ಕಹಿ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಮರೆಯುವ ಅಥವಾ ಅಳಿಸಿ ಹಾಕುವ ಉಪಾಯವೇನಾದರೂ ಉಂಟಾ? ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಸಹಾಯದಿಂದ ನಮ್ಮ ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟ  ಕಹಿ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಒಂದೊಂದಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಮಾಡಿ ಕಾಯ೦ ಆಗಿ ಅಳಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ನಿಚ್ಚಳವಾಗಿದೆ.

ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಕೆನಡಾದ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಇಲಿಗಳಲ್ಲಿ ಭಯ ಹುಟ್ಟಿಸುವ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಅಳಿಸುವಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಯೋಗ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದೆ. ಈ  ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ‘ಪೋಸ್ಟ್  ಟ್ರೌಮ್ಯಾಟಿಕ್  ಸ್ಟ್ರೆಸ್  ಡಿಸ್’ಆರ್ಡರ್’ಗೆ ತುತ್ತಾದ ರೋಗಿಗಳ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಹಾಗೂ ಮಾದಕ ವ್ಯಸನಿಗಳ ಉಪಚಾರದಲ್ಲಿ  ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರವಹಿಸಲಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಟೋರಾ೦ಟೋ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿಯ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಸಂಶೋಧನೆಯ  ಪ್ರಕಾರ ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲ ನ್ಯೂರಾನ್’ಗಳೇ ಹೆದರಿಕೆ ಅಥವಾ ಭಯದ ಕುರಿತಾದ ಆಘಾತಕಾರಿ ನೆನಪುಗಳಿಗೆ ಕಾರಣ. ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ  ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಪ್ರೊಟೀನ್’ನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಿ ಇಂತಹ ನ್ಯೂರಾನ್’ಗಳನ್ನು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸಬಹುದು!   ಒಮ್ಮೆ ಭಯ ಸೃಸ್ಟಿಸುವ ಈ ನ್ಯೂರಾನ್’ಗಳನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿದರೆ, ಇದರೊಂದಿಗಿನ ಕಹಿ ನೆನಪುಗಳನ್ನೂ ಅಳಿಸುವದು ಅಸಾಧ್ಯವಲ್ಲ. ಈ ಪ್ರಯೋಗದಿಂದ ಹೊರಬಿದ್ದ ಫಲಿತಾಂಶದ ಇನ್ನೊಂದು ಮುಖ್ಯ ಅಂಶವೆಂದರೆ, ಕೇವಲ ಬೇಡವಾದ ಕಹಿ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಅಳಿಸುವಾಗ ಬೇರೆ ಸುನೆನಪುಗಳ ಮೇಲೆ ಯಾವುದೇ ಅಡ್ಡ ಪರಿಣಾಮಗುವದಿಲ್ಲ. ಈ ಪ್ರಯೋಗದ ಭಾಗವಾಗಿ ಕೆಲ ಇಲಿಗಳಿಗೆ ಮೊದಲು ಕೊಕೇನ್’ನ ರುಚಿತೋರಿಸಿ ಅದರ ವ್ಯಸನಿಯಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಆನಂತರ ಇಲಿಗಳ ಮೆದುಳಿನಿಂದ ಈ ಮಾದಕ ವ್ಯಸನಕ್ಕೆ ಸಂಬಧಿಸಿದ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಅಳಿಸಿಹಾಕಲಾಯಿತು. ಇದರಿಂದ ಇಲಿಗಳ ಕೊಕೇನ್’ನ ಚಟ ಕಳಚಿಹೋಯಿತು.

ಅಮೇರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ವರ್ಷ ವಿಜ್ಞಾನಾಧರಿತ ಟಿ.ವಿ. ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನೋವಾದಲ್ಲಿ  ‘ಮೆಮೋರಿ ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್’  ಎಂಬ ಎಪಿಸೋಡ್’ನ ಪ್ರಸಾರಣವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಧಾರವಾಹಿಯಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿದಂತೆ ಬರೀ ಆಯ್ದ ಕಹಿ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಅಳಿಸುವದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ, ಕೆಲ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಮಾನವನ ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿ ಕಸಿಮಾಡಬಹುದೆಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಇದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಆಮ್’ಸ್ಟ್ರಾಡ್ಯಾಮ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಜೇಡರ ಹುಳುವಿಗೆ ಭಯಪಡುವ ಜನರ ಮೇಲೆ ಪ್ರಯೋಗ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಈ ಜನರಿಗೆ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಔಷದಿ ನೀಡಿ ಮೆದುಳಿನಿಂದ ಜೇಡರ ಹುಳುವಿನ ಭಯವನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲಾಯಿತು. ಲಂಡನ್’ನ ಸೌತ್’ಬ್ಯಾಂಕ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಇವೇ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಅಂಗವಾಗಿ ಕೆಲ ಜನರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾದ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಕಸಿ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಪ್ರಯೋಗಕ್ಕೊಳಪಟ್ಟ ಜನರೆಲ್ಲೆರು ಒಂದಿಲ್ಲೊಂದು ಅಪರಾಧದಲ್ಲಿ ಶ್ಯಾಮೀಲಾಗಿದ್ದಾರೆಂಬ ನಂಬಿಕೆ  ಹುಟ್ಟುವಂತೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ನಿಜವಾಗಿ ಇವರ್ಯಾರೂ ಎಂದಿಗೂ ಯಾವುದೇ ಅಪರಾಧದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದು ‘ಎಟರ್ನಲ್ ಸನ್ ಶೈನ್ ಫಾರ್ ದಿ ಸ್ಪಾಟ್’ಲೆಸ್ ಮೈಂಡ್’ ಹಾಗೂ ‘ಟೋಟಲ್ ರಿಕಾಲ್’ದಂಥ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ೦ತೆ ಭಾಸವಾಗುತ್ತಿದೆಯಲ್ಲವೇ?ಮಾನವನ ಮೆದುಳು ನೆನಪು ಮತ್ತು ಅನುಭವಗಳ ಅನಂತ ದತ್ತಾಂಶಗಳನ್ನು ತನ್ನಲ್ಲಿ ಶೇಖರಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದಿದೆ. ನೆನಪುಗಳು ಅರಿವು/ಸೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಅಳಿಸುವಿಕೆ ಒಂದು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ.  ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಹಾಗೂ ಅಳಿಸುವ ಕಾಲ ಇನ್ನು ಬಹಳ ದೂರವಿಲ್ಲ!

ಮನಸೊಡೆಯುವ  ಘಟನೆಯೊಂದು ಜೀವನ ಪೂರ್ತಿ ನೆನಪಿನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮನ್ನು ಕಾಡಬಹುದು. ಇಂಥ ನೆನಪುಗಳು ಅಪರಾತ್ರಿಯೆಲ್ಲಿ ಎಚ್ಚರವಾಗಿಸಿ, ಬೆಳ್ಳ೦ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಬೆದರಿಸಿ, ಒಬ್ಬಂಟಿಯಾದಾಗ ಅಳಿಸಲೂ ಬಹುದು. ನೆನಪುಗಳು ಮುಖದ ಮೇಲೆ ಮುಗುಳ್ನಗೆ ಮೂಡಿಸಿದರೆ ಅದು ಉಡುಗರೆಯಾಗಬಹುದು,  ಹೃದಯ ಹಿಂಡುವ ನೋವು ತಂದರೆ ಕಣ್ಣೀರ ಕಂಬನಿಯಾಗಬಹುದು. ಈ ಕಹಿ ನೆನಪುಗಳೊಂದಿಗೆ ಬದುಕುವುದು ದುಸ್ತರವಾಗಬಹುದು. ಆದರೆ ವಿಜ್ಞಾನ ಅಸಂಭವವೆನ್ನಬಹುದಾದ, ನಮಗೆ ಬೇಕಾದಾಗ, ಬೇಡದಿರುವ ಕಹಿ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಅಳಿಸಿ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಜೀವಭಾರವನ್ನು ಕಡಿಮೆಮಾಡುವ ವಾಗ್ದಾನ ನೀಡುತ್ತಿದೆ!!  ಅದೇ ವೇಳೆ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳನ್ನು ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಮತ್ತು ನೈತಿಕತೆಯ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕಾಡುತ್ತಿದೆ. ಪ್ರಕೃತಿದತ್ತ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಗೋಡೆ ನಿರ್ಮಿಸುವದು ಎಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಸರಿ? ಮಾನವನ ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿ  ನೆನಪುಗಳು  ಅಲ್ಪಕಾಲಿಕ ಮತ್ತು ದೀರ್ಘಕಾಲಿಕ ನೆನಪಿನ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ  ಸಂಗ್ರಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಶಾರ್ಟ್  ಟರ್ಮ್ ಮೆಮೋರಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಾರಿಗೆ 8 ರಿಂದ 10 ವಸ್ತುಗಳನ್ನು 20 ರಿಂದ 30 ಸೆಕಂಡ್’ಗಳ ಕಾಲ ನೆನಪಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಮಾಹಿತಿ ಇದ್ದಲ್ಲಿ ನಾವು ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಪುನರುಚ್ಚರಿಸಿದಾಗ ಮೆದುಳು ಅದನ್ನು  ದೀರ್ಘಕಾಲಿಕ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿ  ಸಂಗ್ರಹ ಮಾಡಿ ಸದಾಕಾಲ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಲಾಂಗ್ ಟರ್ಮ್  ಮೆಮೋರಿ ಮೆದುಳಿನ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ   ಸಂಗ್ರಹವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ‘ಕೋಟೆಕ್ಸ್’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ನೆನಪುಗಳು ಗಟ್ಟಿಯಾದ ನಂತರ ಚಿಕ್ಕ ಚಿಕ್ಕ ನ್ಯೂರಾನ್’ಗಳ ಸಮೂಹಗಳಾಗಿ ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿ ಶೇಖರಿಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.  ಯಾವಾಗ ಇಂತಹ ನ್ಯೂರಾನ್’ಗಳ ವಿವಿಧ ಸಮೂಹಗಳು ಒಮ್ಮಿಲೇ ವಿದ್ಯುತ್ ತರಂಗಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುತ್ತವೆಯೋ, ಆಗ ನಮಗೆ ನೆನಪು ಮತ್ತು ಅನುಭವದ ಅನುಭೂತಿಯ ಸದೃಶ್ಯ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವಾಗಿ, ವಾಸ್ತವಿಕವಾಗಿ ನಡೆದ ಘಟನೆಗಳು ಕಣ್ಣು ಮುಂದೆ ಹಾದು ಹೋದಂತೆ ಭಾಸವಾಗುತ್ತದೆ.  ನೆನಪಿಗೆ ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಕಾರಣವಾದ ಈ ನ್ಯೂರಾನ್’ಗಳನ್ನು ನಾನಾ ಪರಿಣಾಮಕ್ಕೊಳಪಡಿಸುವ ಮೂಲಕ  ಬೇಸರ ತರಿಸುವ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಅಳಿಸಲೂಬಹುದು, ಪರಿಷ್ಕರಿಸಲೂಬಹುದು ಹಾಗೂ ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸಲೂಬಹುದು. ಈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ‘ಆಪ್ಟೋ ಜೆನೆಟಿಕ್ಸ್’ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.

2012ರಲ್ಲಿ ‘ಆಪ್ಟೋ ಜೆನೆಟಿಕ್ಸ್’ನ ಸಹಾಯದಿಂದ  ‘ಅಮ್ನೆಶಿಯಾ’ (ಸ್ಮೃತಿಭ್ರಂಶ/ವಿಸ್ಮೃತಿ) ಎಂಬ ರೋಗವನ್ನು ಗುಣಪಡಿಸಲು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದರು. ಈ ಚಿಕಿತ್ಸಾ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಮೆದುಳಿನ ನ್ಯೂರಾನ್’ಗಳಿಗೆ ವಿಶೇಷವಾದ ಪ್ರೊಟೀನ್’ಗಳನ್ನು ತಲುಪಿಸಿದಾಗ, ನ್ಯೂರಾನ್’ಗಳ ಮೇಲೆ ನೀಲಿ ಬೆಳಕು ಬಿದ್ದು ಅವು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲವಾಗುತ್ತವೆ.   ಈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಿಂದ ಮಾನವನ ನೆನಪಿನ ಧಾರಣ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲೂ ಬಹುದು. ಈ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ಸಫಲವಾಗಿ ನೆನಪುಗಳ ಅಳಿಸುವ ಕನಸು ನನಸಾಗಲು  ಇನ್ನೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಸಮಯ ಬೇಕಾಗಬಹುದು. ಆದರೆ ಮಾನವನ ಮೆದುಳನ್ನು ದಿಕೋಡ್(ವಿಸಂಕೇತಿಸುವ) ಮಾಡುವ  ಕೆಲಸ ಭರ್ಜರಿಯಾಗಿಯೇ ಸಾಗಿದೆ. ಹಾಗಾದಲ್ಲಿ ಕರಾಳ ನೆನಪುಗಳ ಶಾಕ್’ನಿಂದ ಹೊರಬಾರದೇ ಒದ್ದಾಡುವ, ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಗಝನಿಯರ ಇಲಾಜನ್ನು ಮಾಡಲು ಅನುಕೂಲವಾಗುವದು.

   

ವಿಜ್ಞಾನದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಕಹಿ ನೆನಪುಗಳ ಅಳಿಸುವ ಮಾರ್ಗೋಪಾಯಗಳನ್ನು ಮಾನವ ಕಂಡುಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ!  ‘ಮ್ಯೂಸಿಯಮ್ ಆಫ್ ಬ್ರೋಕನ್ ರಿಲೇಷನ್’ಶಿಪ್’ ಇಂತಹ ಉಪಾಯಗಳಲ್ಲೊಂದು! ಮೊತ್ತಮೊದಲು ಈ ಮ್ಯೂಸಿಯಮ್’ನ್ನು ಕ್ರೂವೇಶಿಯಾದ ಜಕ್ರೇಬ್ ನಗರದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಜನರು ತಮ್ಮ ಮರೆಯ ಬಯಸುವ  ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಕಲಾಕೃತಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಈ ಮ್ಯೂಸಿಯಮ್’ನಲ್ಲಿ ಜಮಾ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.  ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಸಂಬಂಧಗಳ ಪರ್ವಕಾಲದಲ್ಲಿ  ಪರಸ್ಪರರಿಗೆ ಕಾಣಿಕೆ ರೂಪದಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ ಟೆಡ್ಡಿ ಬೇಯರ್, ಮದುವೆಯ ಉಡುಪುಗಳನ್ನು ,ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ಗ್ರೀಟಿಂಗ್ ಕಾರ್ಡ್’ಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ  ವಸ್ತುಗಳನ್ನೂ ಈ ಮ್ಯೂಸಿಯಮ್’ನಲ್ಲಿ ಇಡಲಾಗುತ್ತದೆ.   ಇಂಥ  ಮ್ಯೂಸಿಯಮ್’ನ್ನು ಅಮೇರಿಕಾದ ಲಾಸ್’ಎಂಜಿಲಿಸ್’ನ;ಲ್ಲಿಯೂ ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ   ಮತ್ತು ಇದು ಅತ್ಯಂತ ವೇಗವಾಗಿ  ಜನಫ್ರೀಯವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಮುರಿದ ಸಂಬಂಧಗಳ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿರುವ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಭೌತಿಕವಾಗಿ ಇಲ್ಲವಾಗಿಸಿದಲ್ಲಿ ಬಹುಶಃ ಅದರೊಂದಿಗಿನ ನೋವಿನ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಮರೆಯಬಹುದೇನೋ ಎಂಬುದು ಇದರ ಹಿಂದಡಗಿದ ತತ್ವ /ಮರ್ಮ. ಮನದಾಳದ  ಎಲ್ಲಾ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಅಳಿಸುವುದೂ ಅಷ್ಟು ಸುಲಭವಲ್ಲ, ಬಯಸಿದರೂ ಅಳಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ಕೆಲ  ನೆನಪುಗಳು ಕನಸಾಗಿ ಕಾಡುತ್ತವೆ!

ಮುಂಬರುವ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಯಶಃ ನಮ್ಮ ಮೆದುಳು, ಸರ್ವಿಸ್ ಸೆಂಟರ್’ಗೆ ಹೊಗೆ ದುರಸ್ತಿ ಮಾಡಿಸಬಲ್ಲ ಲ್ಯಾಪ್ಟಾಪ್’ ಅಥವಾ ಮೊಬೈಲ್’ನಂತೆ ಕೇವಲ ಒಂದು ಯಂತ್ರವಾದರೂ ಅಚ್ಚರಿಪಡಬೇಕಿಲ್ಲ!!  ಆದರೆ ಅಸಲಿಗೆ ಮಾನವನ ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ಮೆದುಳು ಭಾವನೆಗಳ ಕೇಂದ್ರ. ಈ ಭಾವನೆಗಳ ಕಡಲಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿ ನೆನಪಿನ ದೋಣಿಯಲ್ಲಿ ತೇಲುವ  ಪ್ರಕೃತಿಯ ಕಾಣಿಕೆಯನ್ನು ಸಲೀಸಾಗಿ ಬದಲಿಸುವುದು ಅಷ್ಟು ಸುಲಭವಲ್ಲ. ಇಂದಿಗೂ ಮೆದುಳಿನ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಭಾಗ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೆ ನಿಲುಕದೇ ರಹಸ್ಯವಾಗಿಯೇ ಉಳಿದಿದೆ. ಒಂದು ವೇಳೆ  ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ತಮ್ಮ ಈ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಫಲರಾದರೆ ಇದು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಚಮತ್ಕಾರವೇ ಸರಿ!

ಕ್ರಿಪ್ಟೊ ಜಾಕಿಂಗ್ ಎಂಬ ಹ್ಯಾಕಿಂಗ್

ರಸ್ತೆಯ ಟ್ರಾಫಿಕ್’ನಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಬೇಜವಾಬ್ದಾರಿಯೂ ಹೇಗೆ ಅಪಘಾತಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಹಾಗೆಯೇ ಅಂತರ್ಜಾಲದ ಟ್ರಾಫಿಕ್’ನಲ್ಲಿ ತುಸು ಎಡವಿದರೂ ನಮ್ಮ ಫೋನ್ ಹಾಗೂ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್’ಗಳು ಹ್ಯಾಕರ್’ಗಳ ಕೈಚಳಕ್ಕೆ ತುತ್ತಾಗಿ ನಾವು ದುಬಾರಿ ಬೆಲೆತೆರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ!     

ಅನೇಕ ಬಾರಿ  ಮೊಬೈಲ್’ನ ಬ್ಯಾಟರಿ ಅಚಾನಕಗಿ ಡಿಸ್’ಚಾರ್ಜ್ ಆಗಲಿಕ್ಕೆ  ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ, ಫೋನ್ ತುಂಬಾ ಬಿಸಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೊಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆ ಎಂದು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಿ  ನಾವು ನಮ್ಮ ಫೋನ್’ನನ್ನು ರಿಸ್ಟಾರ್ಟ್ ಮಾಡಿ ಸುಮ್ಮನಾಗಿ ಬಿಡುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ಇದನ್ನು  ಲಘುವಾವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಿದಲ್ಲಿ ‘ಕ್ರಿಪ್ಟೊ ಜಾಕಿಂಗ್’ನ ಹ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಜಾಲಕ್ಕೂ ಬೀಳಬಹುದು. ಈ ಶಬ್ದವನ್ನು ಬಹುಶಃ ಬಹುತೇಕರು ಕೇಳರಿಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ!  

‘ಕ್ರಿಪ್ಟೊ ಜಾಕಿಂಗ್’ ಒಂದು ಬಗೆಯ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಹ್ಯಾಕಿಂಗ್! ಇದರ ಮೂಲಕ ಅಂತರ್ಜಾಲದ ಸಪರ್ಕದಲ್ಲಿದ್ದ (ಡೇಟಾ ಆನ್ ಇದ್ದಾಗ) ನಮ್ಮ ಮೊಬೈಲ್ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸಿಸ್ಟಮ್’ಗಳನ್ನು ಹ್ಯಾಕ್ ಮಾಡಿ, ನಮ್ಮ ಉಪಕರಣಗಳ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಅಪಹರಿಸಿ,  ಅವುಗಳ ಬ್ಯಾಟರಿ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕಾರಣಾ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಅಂತರ್ಜಾಲದ  ಮುಖಾಂತರ ವಂಚಕರು ಅಕ್ರಮವಾಗಿ ಬಳಸಲಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ! ಮೊಬೈಲ್ ಫೋನ್ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಹಾನಿಗೊಳಿಸಿ ಅಥವಾ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿ ತಮ್ಮ ಅನುಕೂಲಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.  ಅರ್ಥಾತ್ ನಮ್ಮ ಕೈಯಲ್ಲಿರುವ ಮೊಬೈಲ್’ನ್ನು ನಮಗರಿವಿಲ್ಲದಂತೆ ಬೇರೆಯವರು ಬಳಸುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. ಕ್ರಿಪ್ಟೊ ಜಾಕಿಂಗ್’ನ ಉಪಯೋಗವನ್ನು ‘ಬಿಟ್ ಕಾಯಿನ್’ ಮತ್ತು ‘ಮೊನೆರೋ’ದ೦ಥ   ಕ್ರಿಪ್ಟೊ ಕರೆನ್ಸಿಯ ವಹಿವಾಟನ್ನು ವೃದ್ಧಿಸಿ ಜೇಬು ತುಂಬಿಸಿಕೊಳ್ಳಲೂ ‘ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಚಟುವಟಿಕೆಗೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಸಂಸ್ಕಾರಣಾ ಶಕ್ತಿಯ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇದ್ದು, ಅದರ ವೆಚ್ಚ ತುಂಬಾ ದುಬಾರಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ವೃತ್ತಿಪರ ಹ್ಯಾಕರ್’ಗಳು ತಂತ್ರಾಂಶದ  ಸಹಾಯದಿಂದ ಜನ ಸಾಮಾನ್ಯರ  ಮೊಬೈಲ್ ಫೋನ್ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್’ಗಳನ್ನು ಹ್ಯಾಕ್ ಮಾಡಿ ಅವುಗಳ    ಸಂಸ್ಕಾರಣಾ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತಮ್ಮ  ದುಶ್ಯಕೃತ್ಯಕ್ಕೆ  ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಇದರಿಂದ ಮೊಬೈಲ್ ಫೋನ್ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಮಿತಿಮೀರಿದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಿಂದ  ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುವದರಿಂದ   ಓವರ್ಲೋಡ್(ಅತಿ ಹೊರೆ) ಆಗಿ  ಅದರ ಬ್ಯಾಟರಿ ಮತ್ತು ಇತರೆ ಆಂತರಿಕ ಭಾಗಗಳ  ಮೇಲೆ ಹಾನಿಕಾರಕ ಪರಿಣಾಮಗಳಗುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದ ಫೋನ್ ಸುಡು ಬಿಸಿಯಾಗಿ, ಅವಘಡವಾಗಬಹುದು.  ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವದ ಸಾವಿರಾರು ಜನರ ಫೋನ್’ನ   ಸ್ವಲ್ಪ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಂಸ್ಕಾರಣಾ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ದಂತಾಂಶವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿ ಕ್ರಿಪ್ಟೊ ಕರೆನ್ಸಿ ಗಳಿಸುವ ಹುನ್ನಾರ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ.

ದಿಜಟಲೀಕರಿಸಿ ಗೂಢಲಿಪೀಕರಿಸಿದ ತಂತ್ರಾಂಶದ ಸಹಾಯದಿಂದ ಗಣೆಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನಿತರ ವ್ಯವಹಾರಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿದ ಯುನಿಟ ಕರೆನ್ಸಿಯ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ  ಹಣದ ವಹಿವಾಟೇ ಕ್ರಿಪ್ಟೊ ಕರೆನ್ಸಿ. ಇತ್ತೀಚಿಗೆ  ಕ್ರಿಪ್ಟೊ ಕರೆನ್ಸಿಯನ್ನು    ಅಕ್ರಮ ವ್ಯವಹಾರಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆಂಬ ಕೂಗು ಕೇಳಿಬರುತ್ತಿದೆ.  

‘ಕ್ರಿಪ್ಟೊ ಜಾಕಿಂಗ್’ ಕ್ರಿಯಾನ್ವಯಗೊಳಿಸಲು ಹ್ಯಾಕರ್’ಗಳು ಅನೇಕ ವೆಬ್’ಸೈಟ್’ಗಳಲ್ಲಿ ಅನಪೇಕ್ಷಿತ ಲಿಂಕ್’ಗಳನ್ನು ಕಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇಂಥ ಲಿಂಕ್’ಗಳ  ಮೇಲೆ ಬೇಜವಾಬ್ದಾರಿಯಿಂದ ಕ್ಲಿಕ್ಕಿಸಿದಾಗ ಹ್ಯಾಕರಗಳ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ  ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಜನ ಸಿಕ್ಕಿ ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗಾಗಿ ಯೂಟ್ಯೂಬ್ ವಿಡಿಯೋಗಳನ್ನು ಡೌನ್ಲೋಡ್ ಮಾಡಲು ಲಭ್ಯವಿರುವ ಆನ್ ಲೈನ್ ಜಾಲತಾಣಗಳ ಮೇಲೆ ಕ್ಲಿಕ್ಕಿಸಿದಾಗ ಅನಪೇಕ್ಷಿತ ಜಾಲತಾಣಗಳು ಬೇರೆ ಪುಟದಲ್ಲಿ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳಲೆತ್ನಿಸುತ್ತವೆ. ನಮ್ಮ ಫೋನ್ ಅಥವಾ ಕಂಪ್ಯೂಟರ’ನಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಜಾಲತಾಣಗಳ ರಕ್ಷಣಾ ಕವಚ (ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಮತ್ತು ಅ೦ಟಿ ವೈರಸ್) ಇದ್ದಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಪುಟಗಳು ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳದಂತೆ ತಡೆದು ಬ್ಲಾಕ್ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲವಾದಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಮಾಲ್’ವೇರ್’ಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ವೆಬ್ ಪುಟಗಳು ತೆರೆದುಕೊಂಡು ಜಾವಾ ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಟ್ ಕೋಡ್ ಬದಲಿಸಿ ನಮ್ಮ ಫೋನ್ ಅಥವಾ ಕಂಪುಟರ್’ನ  ಸಂಸ್ಕಾರಣಾ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಳಸಲೆತ್ನಿಸುತ್ತವೆ. ಇದಲ್ಲದೇ ಮಿಂಚಂಚೆ(ಈ ಮೇಲ್) ಮೂಲಕ  ಹಣದ ಪ್ರಲೋಭನೆ ನೀಡುವ ಲಿಂಕ್’ಗಳು ಹಾಗೂ ಕೆಲ ಹುಸಿ ಕಂಪನಿಗಳ ಜಾಹಿರಾತುಗಳನ್ನು ಕಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ತಮ್ಮದಲ್ಲದ ದುಡ್ಡಿನ ಮೋಹಕ್ಕೊಳಗಾಗಿ ದುರಾಸೆಯಿಂದ ಈ ತರದ ಲಿಂಕ್’ಗಳ ಮೇಲೆ ಕ್ಲಿಕ್ಕಿಸಿದಾಗಲು ಹ್ಯಾಕರ್’ಗಳ ಬೀಸಿದ ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಜನ ಸಿಕ್ಕಿ ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ನಮಗರಿವಿಲ್ಲಂದಂತೆ ನಮ್ಮ ಫೋನ್’ನ ಬ್ಯಾಕ್’ಗ್ರೌಂಡ್’ನಲ್ಲಿ (ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ) ಹ್ಯಾಕರ್’ಗಳ ಕೈಚಳಕ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿರುತ್ತದೆ!

ಸಮೀಕ್ಷೆಯೊಂದರ ಪ್ರಕಾರ  2017ರಲ್ಲಿ  ‘ಕ್ರಿಪ್ಟೊ ಜಾಕಿಂಗ್’ನ ಪ್ರಕರಣಗಳು 8500 ಪ್ರತಿಶತ ಹೆಚ್ಚಿವೆಯಂತೆ! ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ದೇಶ ಭಾರತ 9ನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ. ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 46ಕೋಟಿ ಜನ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಬಳಕೆದಾರರಿದ್ದಾರೆ, 2021ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಈ ಸಂಖ್ಯೆ 83 ಕೋಟಿಗೇರಬಹುದೆಂದು ಅ೦ದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ.  ಹೀಗಿರುವಾಗ ನಮಗೆಲ್ಲ ಇಂಟರ್ನೆಟ್’ನ ಟ್ರಾಫಿಕ್’ನಲ್ಲಿ  ಜೋಕೆಯಿಂದ ಹೆಜ್ಜೆ ಇಡುವುದು ಅನಿವಾರ್ಯ.

ಮಾರ್ಕ್ ಜಕರ್’ಬರ್ಗ’ಗೆ ಬೆವರಿಳಿಸಿದ ಆ ಐದು ಗಂಟೆಗಳು

ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಯಾರನ್ನಾದರು ಒಂದು ಬಾಗಿಲು ಮುಚ್ಚಿದ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕುರ್ಚಿಯ ಮೇಲೆ 5 ಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲ ಎದ್ದೇಳದೆ ಕುಳಿತು ಕೊಂಡಿರಲು ಹೇಳಿದರೆ, ನಾವೆಲ್ಲಾ ಆತಂಕಗೊಂಡು ಚಡಪಡಿಸುತ್ತೇವೆ.  ಕಳೆದ ವಾರ ಅಂದರೆ ಏಪ್ರಿಲ್ 10ರಂದು ನಾವೆಲ್ಲ ಗಾಢ  ನಿದ್ರೆಯಲ್ಲಿದಾಗ ಫೇಸ್’ಬುಕ್’ನ ಸಿ.ಈ.ಓ. ಮಾರ್ಕ್ ಜಕಾರ್’ಬರ್ಗ್ ಕೂಡ ದುಗುಡಕ್ಕೊಳಗಾಗಿ ಚಂಚಲತೆಯಿಂದ ಚಡಪಡಿಸಿದ್ದರು. ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ಕೋಟಿ ಕೋಟಿ ಜನರ ದತ್ತಾಂಶದ ಸೋರಿಕೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಅನೈತಿಕ ಬಳಕೆಯ ಕುರಿತು ನಿರಂತರವಾಗಿ 5 ಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲ  ಮಾರ್ಕ್’ಗೆ ಕ್ಲಿಷ್ಟವಾದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳ ಸುರಿಮಳೆಗೈಯಲಾಯಿತು.ಈ ಪ್ರಶ್ನಾವಳಿಯ ಬಾಣಗಳಿಗೆ ಬಸವಳಿದ ಜಕರ್’ಬರ್ಗ’ಗೆ  ತನ್ನಿಂದ ತಪ್ಪಾಯಿತೆಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಯಿತು.

 33ರ ಪ್ರಾಯದ  ಮಾರ್ಕ ಜಕರ್’ಬರ್ಗ’ಗೆ ಏಪ್ರಿಲ್ 10 ರ ಆ ಐದು ಗಂಟೆಗಳು ಗಜಪ್ರಸವದಷ್ಟು ತ್ರಾಸದಾಯಕವಾಗಿದ್ದವು. ಅಂದು ಜಕರ್’ಬರ್ಗ್  ಅಮೇರಿಕಾ ಸೆನೆಟ್’ನ  ‘ಜುಡಿಶಿಯರಿ ಐಂಡ್ ಕಾಮರ್ಸ್’ ಸಮಿತಿಯ ಮುಂದೆ ಹಾಜರಾಗಿದ್ದರು. ಕೋರ್ಟ್’ನಲ್ಲಿ ಆಪಾದಿತ/ಅಪರಾಧಿ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ಮುಂದೆ ನಿಲ್ಲುವಂತೆ ಫೇಸ್’ಬುಕ್’ನ ದತ್ತಾಂಶದ ಅನೈತಿಕ ಬಳಕೆಯ ಕುರಿತು ಸ್ಪಷ್ಟೀಕರಣ ನೀಡಲು ಸೆನೆಟ್’ನ 44 ಸದಸ್ಯರ ಸಮಿತಿಯ ಮುಂದೆ ಫೇಸ್’ಬುಕ್’ನ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಮಾರ್ಕ್ ಜಕರ್’ಬರ್ಗ ಕುಳಿತಿದ್ದರು. ಅಕ್ಷರಶಃ  ಮಾರ್ಕ್’ರ ಬೆವರಿಳಿಸಿದ ಈ ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ಕೆಲವೇ ಶಬ್ದಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳುವಾದದರೆ, ಆ ಶಬ್ದಗಳು “ I am sorry but we are working on it”!! ಇಡೀ ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಲಿ ಬೆಂಡಾದ  ಮಾರ್ಕ್ ಜಕರ್’ಬರ್ಗ ಈ ಶಬ್ದಗಳನ್ನೇ ತಮ್ಮ  ಗುರಾಣಿಯಾಗಿ/ರಕ್ಷಾಕವಚವಾಗಿ  ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲೆತ್ನಿಸಿದರು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪ್ರಶ್ನೆಗೂ ಸುತ್ತಿ ಬಳಸಿ ಉತ್ತರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಫೇಸ್’ಬುಕ್’ನ ಮಾರ್ಕ್’ರ  ಫೇಸ್’ನಿಂದ ಏನನ್ನೋ ಬಚ್ಚಿಡುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಎದ್ದು ಕಾಣುತಿತ್ತು! ಅವರು ಹೇಳಿದ್ದಕಿಂತ  ಮುಚ್ಚಿಟ್ಟದ್ದೇ ಹೆಚ್ಚಾಗಿತ್ತು. ಈ ವಿಚಾರಣೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅಮೇರಿಕಾದ ಸೆನೆಟರ್ ಡಿಕ್ ಡರ್ಬನ್ ಜಕರ್’ಬರ್ಗ’ರನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ “ ನೀವು ನಿನ್ನೆ ರಾತ್ರಿ ಉಳಿದು ಕೊಂಡ ಹೊಟೇಲ್  ಹೆಸರು ಮತ್ತು ಕೋಣೆಯ ನ0ಬರನ್ನು ನಾವು ತಿಳಿಯಬಹುದಾ?” ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಿದರು. ಇಂತಹ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಪ್ರಶ್ನೆಯಿಂದ ಅವಾಕ್ಕದ ಮಾರ್ಕ್ ಯಾವುದೇ ಉತ್ತರ  ನೀಡದೇ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತು  ಮೌನವಹಿಸಿ ನಂತರ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದರು.

ಯಾವ ಮಾರ್ಕ್ ಜಕರ್’ಬರ್ಗ ತಮ್ಮ ಪ್ರೈವಸಿಯ ಕುರಿತು ಅಮೇರಿಕೆಯ ಸೆನೆಟರ್’ಗಳ ಮುಂದೆ ಏನನ್ನು ಬಾಯ್ಬಿಡಲು ಇಚ್ಛಿಸಲಿಲ್ಲವೋ ಮತ್ತು ತಾವು ಉಳಿದಕೊಂಡ ಹೊಟೇಲ್’ನ ಹೆಸರನ್ನೂ ಹೇಳ ಬಯಸಲಿಲ್ಲವೋ, ಅಂತಹ ಮಾರ್ಕ ಜಕರ್’ಬರ್ಗರ ಕಂಪನಿ ಫೇಸ್’ಬುಕ್ ವಿಶ್ವದ ಕೋಟಿ ಕೋಟಿ ಬಳಕೆದಾರರ ಖಾಸಗಿ ಮಾಹಿತಿಯೊಂದಿಗೆ ಆಟವಾಡಿ ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದೆ. ಫೇಸ್’ಬುಕ್’ನ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ  ಬಳಕೆದಾರ ಎಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸುತ್ತಾನೆ,ಯಾವ ಹೊಟೇಲ್’ನಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ ,ಎಲ್ಲಿ ಶಾಪಿಂಗ್  ಮಾಡುತ್ತಾನೆ, ಯಾವ ಸಿನೇಮಾ ನೋಡುತ್ತಾನೆ, ಯಾವ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಮತ ಹಾಕುತ್ತಾನೆ,ಯಾವ ವಿಚಾರಧಾರೆಗೆ ಸೇರಿದ್ದಾನೆ  ಎಂಬಿತ್ಯಾದಿ ಮಾಹಿತಿಗಳು ಮಾರ್ಕ್ ಜಕರ್’ಬರ್ಗ’ರ ಕಂಪನಿಯಾದ ಫೇಸ್’ಬುಕ್ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲೆತ್ನಿಸುತ್ತದೆ! ಆದರೆ ತಾವು ತಂಗಿದ ಹೊಟೇಲ್ ಹೆಸರನ್ನೂ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಲು ಇಚ್ಛಿಸುವದಿಲ್ಲ. ತನಗೊಂದು ಮಾನದಂಡ ಪರರಿಗಿನ್ನೊಂದು ಎಂಬುದು  ಇಬ್ಬಗೆಯ ನೀತಿಯಲ್ಲವೇ? ಇದೆ ರೀತಿ ಜಕರ್’ಬರ್ಗ’ಗೆ ಸೆನೆಟರ್’ರ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಶ್ನೆ ಹೀಗಿತ್ತು “ ನೀವು ಈ ವಾರ ಕಳಿಸಿದ ಸಂದೇಶಗಳ ಕುರಿತು, ಯಾರಿಗೆ ಏನನ್ನು ಮೆಸೇಜ್ ಮಾಡಿದಿರಿ ಎಂಬುದರ  ವಿವರಗಳನ್ನು ನಮ್ಮೊಂದಿಗೆ  ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವಿರಾ?” ಅದಕ್ಕೆ ಮಾರ್ಕ್ ಮತ್ತೆ ನಕರಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಉತ್ತರಿಸುತ್ತ ತಾವು ಸೆನೆಟ್ ಮುಂದೆ ಉಪಸ್ಥಿತರಿರುವದು ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಲ್ಲ ಎಂದರು. ಅಮೇರಿಕದ ಸೆನೆಟರ್ ಡಿಕ್ ಮುಂದುವರೆದು ಫೇಸ್’ಬುಕ್’ನ ಪ್ರೈವಸಿಯ ಮಿತಿ ಏನು? ‘ಕನೆಕ್ಟಿಂಗ್ ಪೀಪಲ್ ಅರೌಂಡ್ ದ ವರ್ಲ್ಡ್’ ಎಂಬ ಟ್ಯಾಗ್ ಲೈನ್’ನ ಛತ್ರ ಛಾಯೆಯ ಮೋಹಮಾಯೆಯಲ್ಲಿ ಜನರ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಫೇಸ್’ಬುಕ್ ಹೇಗೆ, ಏಕೆ ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ, ಯಾರಿಗೆ ನಿಡುತ್ತದೆ/ಮಾರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹೀಗೆ ನೀಡಿದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಹೇಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹಾಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಮುನ್ನ ಬಳಕೆದಾರರ ಅನುಮತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಲಾಗುತ್ತದೆಯಾ? ಎಂಬದನ್ನು ತಿಳಿಯುವದು ಅವಶ್ಯಕವೆಂದರು. ಇಂತಹ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಮಾರ್ಕ ಜಕರ್’ಬರ್ಗ’ರ ಬೆವರಿಳಿಸಿ ನೀರುಕುಡಿಯುವಂತೆ ಮಾಡಿದವು! ಅಮೇರಿಕದ 44 ಸೆನೆಟರ್’ಗಳು ಮಾರ್ಕ್ ಜಕರ್’ಬರ್ಗರಿಗೆ ಎಡೆಬಿಡದೇ ಸತತವಾಗಿ 5 ಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲ ಅನೇಕ ಪ್ರಶ್ನಾವಳಿಗಳ ಸರಪಳಿಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಹಾಕಿದರು.

ಕೆಲ ಪರಿಣಿತರು ಪ್ರಕಾರ ಮಾರ್ಕ್’ರನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಸರಳ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಕೇಳಿ ಬಿಟ್ಟು ಬಿಡಲಾಯಿತೆಂದು, ಇನ್ನಷ್ಟು ಕಠಿಣ ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸಬೇಕ್ಕಿತ್ತೆಂದೂ ಹೇಳುವುದುಂಟು. ಇದಕ್ಕೆ ಬಹುಶಃ ಸೆನೆಟರ್’ಗಳಿಗೆ ಫೇಸ್’ಬುಕ್’ನ ವ್ಯವಹಾರ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯ  ಕುರಿತಾದ ಮಾಹಿತಿಯ ಕೊರತೆಯೆಂತಲೂ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಆದರು ಕೆಲ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು  ಜಕರ್’ಬರ್ಗ್’ಗೆ  ಅಕ್ಷರಶಃ ನೀರು ಕುಡಿಸಿದವು. ಚೀನಾ ಮತ್ತು ರಷ್ಯಾದ ಸರಕಾರಗಳ ಹತ್ತಿರ  ಅಮೇರಿಕಾದ ಪ್ರಜೆಗಳ ಫೇಸ್’ಬುಕ್’ನ ದತ್ತಾಂಶದ ಇರುವೆಕೆಯ ಕುರಿತು ಹಾಗೂ ಕಳೆದ 14ವರ್ಷದಿಂದ ಅವ್ಯಾಹತವಾಗಿ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಬಂದ ಫೇಸ್’ಬುಕ್’ನ ದತ್ತಾಂಶ ಸೋರಿಕೆ ಮತ್ತು ಇದರ ಕುರಿತು ಕಠಿಣ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳುವ ಬದಲು ಫೇಸ್’ಬುಕ್ ಕೇವಲ ಮೊಸಳೆ ಕಣ್ಣೀರು ಸುರಿಸಿ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸುತ್ತಾ ಕೈ ತೊಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಕೆಳಲಾದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರಿಸಲಾಗದೆ ಮಾರ್ಕ್ ತತ್ತರಿಸಿ ಹೋದರು. ಫೇಸ್’ಬುಕ್ ಬಳಕೆದಾರರೇ ತಮ್ಮ ದತ್ತಾಂಶದ ಮಾಲೀಕರು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ಫೇಸ್’ಬುಕ್ ಬಳಕೆದಾರರ ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ಮೂರನೆಯವರಿಗೆ ಮಾರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಈ ದ್ವಂದ್ವದ ಕುರಿತಾಗಿಯೂ ಜಕರ್’ಬರ್ಗರನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಲಾಯಿತು. ಫೇಸ್’ಬುಕ್ ಬಳಿ ಜನರ ರಾಜಕೀಯ ಒಲವು ಮತ್ತು ವಿಚಾರಧಾರೆಯ ಬಗೆಗಿನ ಮಾಹಿತಿಯ ಔಚಿತ್ಯದ ಕುರಿತು ಹಾಗೂ ಡೊಪೋಮೈನ್’ನ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ವೃದ್ಧಿಸಲು ಪರಿಣಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞರ ಸಲಹೆ/ಸಹಾಯವನ್ನು ಫೇಸ್’ಬುಕ್ ಪಡೆಯುತ್ತಿದೆಯಾ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳೂ ಜಕರ್’ಬರ್ಗರನ್ನು ಮೈ ಪರಚಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡಿದವು. ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿ ಕೆಲ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸದರ್ಭದಲ್ಲಿ  ಉತ್ಪತ್ತಿಯುಯಾಗುವ ರಾಸಾಯಾನಿಕ  ಪದಾರ್ಥ ಡೊಪೋಮೈನ್. ಇದು  ಮನುಷ್ಯನ ಬುದ್ಧಿ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಶಕ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವ  ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದಿದೆ. ಯಾರಿಗಾದರೂ ಪಾರಿತೋಷಕ ಅಥವಾ ಬಹುಮಾನ ದೊರೆತಾಗ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿ ಡೊಪೋಮೈನ್ ರಾಸಾಯನಿಕ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗುವದರಿಂದ ಆನಂದದ ಅನುಭವವಾಗುತ್ತದೆ. ಕೋಕೇನ್’ನಂತಹ ಮಾದಕ ದ್ರವ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಜನರನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಿ ಆನಂದಂದ ಪರಾಕಾಷ್ಟೆಗೇರಿಸಲು ಡೊಪೋಮೈನ್’ನ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳು ಈ ಶಾರೀರಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಲಾಭ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ. ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ  ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ  ಲೈಕ್,ಶೇರ್,ರೀಟ್ವೀಟ್ ಅಥವಾ ಇನ್ನಾವುದೋ ಧನಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ದೊರೆತಾಗ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಮುದ ನೀಡಿ  ಹಿತಾನುಭವವಾಗುತ್ತದೆ!! ಇದರಿಂದ ಉತ್ಸಾಹಿತನಾದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ  ಮೊದಲಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಕ್ರೀಯನಾಗಿ ಮತ್ತಷ್ಟು ಪೋಸ್ಟ್/ಟ್ವೀಟ್/ಕಮೆಂಟ್’ಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾ ಅವುಗಳಿಗೆ ಬರುವ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಾಗಿ ಹಾತೊರೆದು ಕಾಯುತ್ತಾನೆ. ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳ ವ್ಯಸನವು ನಮ್ಮನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಮಯ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಮುಳುಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಯೋಚಿಸಿದಲ್ಲಿ ಜಾಲತಾಣಗಳ ಸೃಷ್ಟಿಯೇ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮಾದಕತೆಯನ್ನೊಳಗೊಂಡಿದೆ! ಈ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಮಾರ್ಕ್ ಜಕರ್’ಬರ್ಗ್’ಗೆ ಡೊಪೋಮೈನ್ ಕುರಿತ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅವರು ಡೊಪೋಮೈನ್’ನ ಪ್ರಮಾಣ ವೃದ್ಧಿಸಲು ಫೇಸ್’ಬುಕ್ ಯಾವುದೇ ಪರಿಣಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞರ ಸಹಾಯ ಪಡಿಯುತ್ತಿಲ್ಲವೆಂದು  ಉತ್ತರಿಸಿದರು. ಒಬ್ಬ ತಂದೆಯಾಗಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾತಾಣದ ಗೀಳಿನ ಕುರಿತು  ಅಭಿಪ್ರಾಯವೇನು? ಫೇಸ್’ಬುಕ್ ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ, ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಒಂದು ತಟಸ್ಥ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದೆಯಾ? ಎಂಬೆಲ್ಲಾ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು  ಮಾರ್ಕ’ರನ್ನು ಕೇಳಲಾಯಿತು. ಮಾರ್ಕ್ ಜಕರ್’ಬರ್ಗ ಸಂಭವನೀಯ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ  ಉತ್ತರಿಸಲು  ಪೂರ್ವತಯಾರಿಮಾಡಿಕೊಂಡು ನೋಟ್ಸ್ ಬರೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದರು. ಕ್ಯಾ೦ಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಅನಲಿಟಿಕಾ ಹಾಗೂ ಬಳಕೆದಾರರಿಗಾದ ವಿಶ್ವಾಸಘಾತದ ಕುರಿತ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಮೊದಲೇ ತಪ್ಪೊಪ್ಪಿಕೊಂಡು ಮುಂದೆ ತಿದ್ದಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆಂಬ ರೇಡಿಮೆಡ್ ಉತ್ತರ ಕೊಡುವುದಾಗಿ ನಿಶ್ಚಯಿಸಿದ್ದರು. ಸೆನೆಟರ್’ಗಳ ಮುಂದೆ ಫೇಸ್’ಬುಕ್’ನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು  ಬೇಕಾದ ತಯಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದರು.    ಬಹುತೇಕ ಕ್ಲಿಷ್ಟಕರ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಹಾರಿಕೆ ಉತ್ತರಕೊಟ್ಟು “ಹೇಳುವುದಕ್ಕೂ ಕೇಳುವದಕ್ಕೂ  ಇದು ಸಮಯವಲ್ಲ” ಎಂಬ ಮನಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ಬಂದಿದ್ದರೆಂದು ಭಾಸವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಅವರ ದೇಹ ಭಾವ ಕೂಡ ತಾವೊಬ್ಬ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸಿ ಬಲಿಷ್ಠ ಸಿ.ಈ.ಓ. ಹಾಗೂ ಎಂತಹುದೇ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಎದೆಗುಂದುವದಿಲ್ಲವೆಂಬುದನ್ನು ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತದ ಟೆಲೆವಿಷನ್ ವೀಕ್ಷಕರಿಗೆ ತೋರಿಸುವಂತಿತ್ತು! ಅವರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿತ/ಉದ್ದೇಶಿತ ‘ಜೆನರಲ್ ಡೇಟಾ ಪ್ರೊಟೆಕ್ಷನ್ ರೆಗುಲೇಷನ್’ (ಜಿ.ಡಿ.ಪಿ.ಆರ್.) ಕುರಿತ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಕೇಳಿದರೆ ಫೇಸ್’ಬುಕ್ ಈಗಾಗಲೇ ಇದರಲ್ಲಿರುವ ಮಾನಕಗಳ ಪಾಲನೆ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಅಪ್ಪಿತಪ್ಪಿಯೂ ಹೇಳಬಾರದೆಂದು ನೋಟ್ಸ್ ಬರೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದರು! ಅತೀ ಶೀಘ್ರದಲ್ಲಿ (ಬಹುತೇಕ ಮೇ-2018ರಲ್ಲಿ) ಸಂಪೂರ್ಣ ಯುರೋಪನಲ್ಲಿ ಜಾರಿಯಾಗಲಿರುವ  ‘ಜೆನರಲ್ ಡೇಟಾ ಪ್ರೊಟೆಕ್ಷನ್ ರೆಗುಲೇಷನ್’ (ಜಿ.ಡಿ.ಪಿ.ಆರ್.) ಕಾನೂನಿಂದ ಫೇಸ್’ಬುಕ್ ಮತ್ತು ಇತರೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳ ಬಳಕೆದಾರರ ದತ್ತಾಂಶ ಸಂಗ್ರಹಣೆ, ಶೇಖರಣೆ ಮತ್ತು ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ  ಅಂಕುಶ ಬೀಳಲಿದೆ. ಇನ್ವೆಸ್ಟ್’ಮೆಂಟ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿ ಗೋಲ್ಡ್’ಮನ್ ಸ್ಯಾಕ್ಸ್ ತನ್ನ ರಿಪೋರ್ಟ್’ನಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದಂತೆ   ಯುರೋಪ್’ನಲ್ಲಿ ಜಿ.ಡಿ.ಪಿ.ಆರ್. ಕಾಯ್ದೆ ಅನುಷ್ಟಾನಕ್ಕೆ ಬಂದ ಮೇಲೆ ಫೇಸ್’ಬುಕ್’ನ ಗಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಇಳಿಕೆಯಾಗಲಿದೆ ಮತ್ತು ಇದರ ಪ್ರಮಾಣ 18000ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳಷ್ಟಿರಬಹುದೆಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ! ಫೇಸ್’ಬುಕ್ ಸಿ.ಈ.ಓ. ಮಾರ್ಕ್ ಜಕರ್’ಬರ್ಗ್’ರೊಂದಿಗೆ ಈ ರೀತಿ ಸಮಾಲೋಚನೆ-ವಿಚಾರಣೆ ಬರುವ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನಷ್ಟು ಚುರುಕುಗೊಳ್ಳಲ್ಲಿದೆ. ಆದರೆ ಒಂದತ್ತು ಸ್ಪಷ್ಟ ಫೇಸ್’ಬುಕ್’ನ ಬಣ್ಣದ ಪುಟಕ್ಕೆ ನೈತಿಕವಾಗಿ ದೋಷಿಯಾಗಿರುವ ಕಪ್ಪುಚುಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡದ್ದಂತು ಸತ್ಯ. ಇದನ್ನು ಕೇವಲ ‘ಕ್ಷಮಿಸಿ’ ಎನ್ನುವ ಶಬ್ದದಿಂದ ಹೊಗಲಾಡಿಸಲಾಗುವದಿಲ್ಲ. ಫೇಸ್’ಬುಕ್’ನ೦ತಹ ಕಂಪನಿಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನು ಇಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಅವು ಭಾರತವನ್ನು ಅಷ್ಟು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುವದಿಲ್ಲ. ಬಹುಶಃ ನಮ್ಮ ಪ್ರಧಾನಿ ಹೇಳಿದಂತೆ ಫೇಸ್’ಬುಕ್,ಗೂಗಲ್ ಹಾಗೂ ವಾಟ್ಸಪ್’ನಂಥ ಕಂಪನಿಗಳ ಸರ್ವರ್’ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದರೆ ದತ್ತಾಂಶ ಕದಿಯುವದಕ್ಕೆ ಕಡಿವಾಣ ಬೀಳಬಹುದೇನೋ! ಮಾಹಿತಿ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಈ ಯುಗದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಸಮಾಜ ಒಂದು ವೈರ್’ಲೆಸ್ ಸಮಾಜವಾಗಿಬಿಟ್ಟಿದೆ.ಮಾನವರ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಬಾಟ್ಸ್’ಗಳ ಕಬಳಿಸಿವೆ. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಬಾಟ್ಸ್ ಒಂದು ಸಾಫ್ಟ್’ವೇರ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್, ಇದರ ಸಹಾಯದಿಂದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ನಕಲಿ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿ ಕೇವಲ ಒಂದು ಕ್ಲಿಕ್’ನಿಂದ ಯಾವುದೇ ಸಂದೇಶವನ್ನು ತಮ್ಮ ಅಜೆ೦ಡಾಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ  ವೈರಲ್ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯ!! ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ವೈರಲ್  ಆಗುವ ಸಂದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟೋಸಲ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಬಾಟ್ಸ್’ಗಳ ಕೈವಾಡವನ್ನು ಅಲ್ಲಗಳೆಯುವಂತಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ವೈರಲ್/ಟ್ರೆಂಡ್ ಆಗಿರುವ ವಿಷಯಗಳನ್ನು  ಕಣ್ಣುಮುಚ್ಚಿ ಪವಿತ್ರ ಸತ್ಯವೆಂದು ನಂಬದೇ, ಅಳೆದು ತೂಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಿ ವಿಶ್ವಸಿಸುವದು ಲೇಸು.